60-179 Poznań
ul. Jeleniogórska 1/3
Napisz do nas
milosz.dolata@gmail.com
Zadzwoń do nas
+48 783-803-068
04 września 2023
Testament - pojęcie, rodzaje, ważność
Rozporządzanie swoim majątkiem na wypadek śmierci to czynność dla wielu ludzi wręcz abstrakcyjna i niezrozumiała. Jednak życie potrafi pisać różne scenariusze i niejednokrotnie odpowiednie rozdysponowanie posiadanym majątkiem przed śmiercią może okazać się rozwiązaniem korzystnym, zarówno dla spadkodawcy, jak i jego najbliższych. Dlatego warto zapoznać się z przewidzianą w Kodeksie Cywilnym instytucją testamentu, której najważniejsze elementy zostaną przedstawione w niniejszym artykule.
Zgodnie z powszechnie obowiązującymi regulacjami testament stanowi formę rozporządzenia swoim majątkiem na wypadek śmierci. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że konkretny testament może zawierać rozporządzenie majątkiem tylko jednego spadkodawcy, bowiem w prawie polskim obowiązuje obecnie zakaz sporządzania testamentów wspólnych (np. jednego testamentu sporządzonego wspólnie przez dwóch małżonków). Nadto należy wspomnieć, że treść testamentu należy tłumaczyć w sposób zapewniający możliwie najpełniejsze urzeczywistnienie woli spadkodawcy.
Testament może być sporządzony jedynie przez osobę mająca pełną zdolność do czynności prawnych (co do zasady osoba pełnoletnia, która nie została ubezwłasnowolniona całkowicie lub częściowo). Nadto należy wskazać, że testament musi zostać sporządzony przez testatora (osobę sporządzającą testament) osobiście. Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na regulacje przewidzianą w art. 945 §1 pkt 1 Kodeksu Cywilnego, który przewiduje okoliczności powodujące nieważność testamentu, mimo że został on sporządzony osobiście przez osobę posiadającą pełną zdolność do czynności prawnych. Zgodnie z przytoczonym przepisem testament jest nieważny, jeżeli został sporządzony:
-
w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli,
-
pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści,
-
pod wpływem groźby.
W dalszej kolejności warto wskazać, że obowiązujące przepisy umożliwiają testatorowi odwołanie testamentu w każdej chwili. Odwołanie może dotyczyć zarówno całości testamentu, jak i poszczególnych jego postanowień. Wskazana możliwość niejednokrotnie może okazać się przydatna w przypadku istotnych zmian sytuacji życiowej osoby, która wcześniej sporządziła już testament, jednak z uwagi na zmianę okoliczności postanowiła rozporządzić swoim majątkiem w sposób inny, niż pierwotnie zakładała. Ustawodawca daje w tym aspekcie testatorowi dosyć dużą swobodę, wskazując, że odwołanie testamentu może nastąpić bądź w ten sposób, że spadkodawca sporządzi nowy testament, bądź też w ten sposób, że w zamiarze odwołania testament zniszczy lub pozbawi go cech, od których zależy jego ważność, bądź wreszcie w ten sposób, że dokona w testamencie zmian, z których wynika wola odwołania jego postanowień. Nadto należy zauważyć, że jeżeli spadkodawca sporządził nowy testament nie zaznaczając jednocześnie w nim, że odwołuje poprzedni testament, odwołane zostają wówczas tylko te postanowienia poprzedniego testamentu, których nie można pogodzić z treścią nowego testamentu.
Ustawodawca przewidział kilka rodzajów testamentów, które przedstawia poniższe zestawienie:
-
testamenty zwykłe, do który należą:
-
testament własnoręczny, sporządzony w całości pismem ręcznym, podpisany i opatrzony datą,
-
testament notarialny, sporządzony w całości w formie aktu notarialnego,
-
testament allograficzny, polegający na złożeniu ustnego oświadczenia przez testatora w obecności dwóch świadków przed wójtem (burmistrzem, prezydentem miasta), starostą, marszałkiem województwa, sekretarzem powiatu albo gminy lub kierownikiem urzędu stanu cywilnego,
-
testamenty szczególne, do który należą:
-
testament ustny, który może zostać sporządzony w przypadku istnienia obawy rychłej śmierci spadkodawcy albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione, wówczas spadkodawca może oświadczyć ostatnią wolę ustnie przy jednoczesnej obecności co najmniej trzech świadków. Treść testamentu ustnego może być stwierdzona w ten sposób, że jeden ze świadków albo osoba trzecia spisze oświadczenie spadkodawcy przed upływem roku od jego złożenia, z podaniem miejsca i daty oświadczenia oraz miejsca i daty sporządzenia pisma, a pismo to podpiszą spadkodawca i dwaj świadkowie albo wszyscy świadkowie,
-
testament podróżny, który może zostać sporządzony podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym przed dowódcą statku lub jego zastępcą w ten sposób, że spadkodawca oświadcza swą wolę dowódcy statku lub jego zastępcy w obecności dwóch świadków; dowódca statku lub jego zastępca spisuje wolę spadkodawcy, podając datę jej spisania, i pismo to w obecności świadków odczytuje spadkodawcy, po czym pismo podpisują spadkodawca, świadkowie oraz dowódca statku lub jego zastępca,
-
testament wojskowy, który może zostać sporządzony przez żołnierzy pełniących czynną służbę, wojskową, pracowników cywilnych zatrudnionych w Siłach Zbrojnych oraz przez osoby cywilne towarzyszące Siłom Zbrojnym, na warunkach i w sposób wskazany w rozporządzeniu Ministra Obrony Narodowej w sprawie testamentów wojskowych.
Warto w tym miejscu zaznaczyć, że każdy ze wskazanych powyżej testamentów jest tak samo ważny, bowiem Kodeks Cywilny traktuje wszystkie testamenty jednakowo. Jedynym warunkiem ważności każdego testamentu jest spełnienie wszystkich przesłanek narzuconych przez obowiązujące przepisy prawa.
Na koniec należy wskazać, iż brak testamentu powoduje, że majątek spadkodawcy zostanie podzielony, zgodnie z powszechnie obowiązującymi przepisami dotyczącymi dziedziczenia ustawowego. Znajdą wówczas zastosowanie odpowiednie przepisy Kodeksu Cywilnego regulujące wskazaną materię, jednak to już temat na oddzielny (i obszerny) artykuł.
Osoby mające wątpliwości lub pytania w zakresie sporządzenia ważnego testamentu, czy też ustalenie jego ważności zapraszam do kontaktu z Kancelarią.
Najnowsze posty
Zadzwoń:
Napisz:
Zakres usług
Doradztwo prawne na rzecz osób fizycznych
Obsługa przedsiębiorców
Obsługa korporacyjna spółek
Reprezentacja w postępowaniach sądowych