60-179 Poznań
ul. Jeleniogórska 1/3
Napisz do nas
milosz.dolata@gmail.com
Zadzwoń do nas
+48 783-803-068
04 września 2023
Przyjęcie i odrzucenie spadku
Śmierć osoby bliskiej poza trudnościami natury emocjonalnej może wiązać się również z ryzykiem związanym z odpowiedzialnością za zobowiązania zmarłego. W celu uniknięcia potencjalnych nieprzyjemności warto znać pojęcia „przyjęcia” oraz „odrzucenia” spadku. Jeśli wcześniej niespecjalnie zastanawiałeś się nad tym zagadnieniem, wskazane poniżej informacje mogą okazać się pomocne.
Z chwilą śmierci spadkodawcy (tzw. chwila otwarcia spadku), spadkobierca wchodzi z mocy prawa w ogół praw i obowiązków należących do spadku. Oznacza to, że skuteczne nabycie spadku przez spadkobiercę może w praktyce nie wymagać od niego podjęcia żadnego działania, ale o tym później. Obowiązujące przepisy, a dokładniej art. 1012 Kodeksu Cywilnego przewiduje trzy możliwości, które może podjąć spadkobierca, w związku z należnym mu spadkiem, tj.:
-
przyjęcie spadku wprost,
-
przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza,
-
odrzucenie spadku.
Przyjęcie spadku wprost, najprościej mówiąc oznacza wstąpienie przez spadkobiercę w ogół praw i obowiązków spadkodawcy (bez ograniczenia jego odpowiedzialności za długi spadkowe). Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza sprawia, że spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w wykazie inwentarza albo spisie inwentarza stanu czynnego spadku (czyli odpowiedzialność spadkobiercy jest ograniczona do wysokości odziedziczonych aktywów wchodzących w skład spadku). Z kolei odrzucenie spadku powoduje, że spadkobierca, którzy odrzucił spadek zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku, co również oznacza, że nie ponosi jakiejkolwiek odpowiedzialności za długo spadkowe. Nadto należy wskazać, że udział spadkobiercy, który odrzucił spadek przechodzi na jego spadkobierców (np. z rodziców na dzieci), zatem ważne w tym aspekcie jest szybkie skoordynowanie działań, aby odpowiednio zabezpieczyć interesy dalszych spadkobierców.
Istotny z punktu widzenia interesu spadkobiercy, który zdecydował się na przyjęcie spadku (wprost lub z dobrodziejem inwentarza) jest fakt, że za wspomniane długi spadkowe spadkobierca nie odpowiada wyłącznie z masy spadkowej, ale również ze składników własnego majątku, bowiem w momencie przyjęcia spadku wskazane składniki przekształcają się w jeden majątek. Oznacza to, że w przypadku przyjęcia spadku, który okaże się zadłużony, odpowiedzialność spadkobiercy obejmie cały jego majątek osobisty, ale nie tylko te aktywna, który otrzymał w ramach spadku po zmarłym.
Kluczowy dla interesów spadkobiercy jest termin, w którym może on złożyć oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Wskazaną kwestię rozstrzyga art. 1015 §1 Kodeksu Cywilnego, który przewiduje, że oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. Ujmując wskazaną regulacje precyzyjniej należy po prostu wskazać, że spadkobierca w terminie sześciu miesięcy od dnia dowiedzenia się o swoim powołaniu do spadku powinien złożyć wybrane przez siebie oświadczenie dotyczące spadku.
Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku należy złożyć przed notariuszem lub w sądzie rejonowym, w którego okręgu znajduje się miejsce zamieszkania lub pobytu składającego oświadczenie. W praktyce złożenie oświadczenia przed notariuszem jest znacznie szybsze oraz wymaga zdecydowanie mniej formalności.
Co natomiast w sytuacji, gdy spadkobierca zaniecha podjęcia odpowiednich działań i wskazany powyżej sześciomiesięczny termin upłynie bezskutecznie? W tym miejscy należy odwołać się do regulacji przewidzianej w art. 1015 §2 Kodeksu Cywilnego, zgodnie z którą brak oświadczenia spadkobiercy w terminie określonym w §1 (6 miesięcy) jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza. W tej właśnie sytuacji, spadkobierca może przyjąć spadek, mimo niepodjęcia żadnego działania, co może narazić go na realne niebezpieczeństwo w postaci przyjęcia odpowiedzialności za długi spadkowe, które będą co prawda ograniczone do wartości spadku, jednak spadkobierca będzie za nie odpowiadał z całego posiadanego przez siebie majątku.
Co istotne, oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może złożyć samodzielnie osoba posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych (co do zasady osoba pełnoletnia, która nie została ubezwłasnowolniona całkowicie lub częściowo). Natomiast w imieniu osób nieposiadających pełnej zdolności do czynności prawnych, oświadczenie składają ich przedstawiciele ustawowi (np. rodzice względem dzieci).
Marginalnie należy nadmienić, że oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może zostać złożone przez pełnomocnika. Możliwa jest również sytuacja, w której w czasie biegu analizowanego terminu określony spadkobierca umrze przed złożeniem oświadczenia w zakresie spadku, wówczas w jego miejsce wstępują spadkobiercy, którzy mogą skutecznie złożyć oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku (tzw. transmisja).
Warto również zauważyć, że do czasu upływu wskazanego powyżej sześciomiesięcznego terminu lub złożenia przez spadkobiercę oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, mamy do czynienia z tzw. tymczasowym nabyciem spadku. Taki stan rzeczy bezpośrednio wpływa na interesy spadkobiercy, który m.in. nie może w tym czasie zbyć spadku ani udziału w spadku oraz ponosi w tym czasie odpowiedzialność za długi spadkowe tylko ze spadku (z wyłączeniem majątku osobistego spadkobiercy).
Mając na uwadze powyższe należy wskazać, że problematyka przyjęcia lub odrzucenia spadku może w rzeczywistości powodować więcej wątpliwości, niż mogłoby się pierwotnie wydawać. Przed podjęciem decyzji warto przeanalizować wszystkie możliwości z prawnikiem, gdyż zbyt późne zainteresowanie się tematem może spowodować nieodwracalne i niekorzystne konsekwencje.
Osoby, które znajdą się w takiej sytuacji zapraszam do kontaktu oraz rozwiania wszelkich wątpliwości.
Najnowsze posty
Zadzwoń:
Napisz:
Zakres usług
Doradztwo prawne na rzecz osób fizycznych
Obsługa przedsiębiorców
Obsługa korporacyjna spółek
Reprezentacja w postępowaniach sądowych